×îìó çâó÷èòü øàíñîí? - - Àâòîðñüêà êîëîíêà - Óêðà¿íñüêèé òèæäåíü
Ñòî ðîê³â òîìó â Àâñò𳿠áóëî â³äêðèòî íåñâ³äîìå – íåêîíòðîëüîâàíó íàìè öàðèíó ïñèõ³÷íèõ ïðîöåñ³â, ùî ì³ñòèòü íàéçàãàëüí³ø³ óÿâëåííÿ ³íäèâ³äà ïðî ³íòåíñèâíå çàäîâîëåííÿ, àëå é íå ìåíø ³íòåíñèâíèé ñòðàõ. Íàâ³òü ³ç äîïîìîãîþ äîñâ³ä÷åíîãî ïñèõîàíàë³òèêà çàçèðàòè â òó ïð³ðâó âëàñíîãî «ÿ» çàâæäè ëÿ÷íî.
Ôðîéä áóâ ïåðåêîíàíèé, ùî âëàñí³ ôî᳿ òà áàæàííÿ âàðòî ïîòðîõó é îáåðåæíî íàâ÷èòèñÿ óñâ³äîìëþâàòè; ôðàíöóç Ëàêàí íàïîëÿãàâ, ùî æàõ òà ïðèíàäó íåñâ³äîìîãî ñë³ä ïðèéíÿòè é çìèðèòèñÿ ç íåìèíó÷³ñòþ âëàñíî¿ «ç³ïñóòîñò³». Êðèòèêîâàíèé óñ³ìà ³ ïðîãíàíèé Ôðîéäîì éîãî ó÷åíü Êàðë ¥óñòàâ Þí´ â³ðèâ, ùî äåÿê³ íàø³ ñòðàõè òà ïîæàäàííÿ º êîëåêòèâíèìè, ñï³ëüíèìè äëÿ âñ³õ.
Øàíñîí, îòîé çãóñòîê ïîêëàäåíèõ íà òðèàêîðäíó ìóçèêó òðèâ³àëüíèõ ³ æàë³ñëèâèõ ñþæåò³â ïðî êðèâàâ³ çëî÷èíè òà â’ÿçíè÷í³ ïîíåâ³ðÿííÿ, º ïð³ðâîþ æàõ³â, íà ìåæ³ ÿêî¿ áà÷èòü ñåáå âñå íàøå ñóñï³ëüñòâî. Çàãðîçà âèëåò³òè ³ç áåçïå÷íî¿ ìîòîöèêëåòíî¿ êîëÿñêè íà êîòðîìóñü ³ç êðóòèõ ïîâîðîò³â çâè÷íîãî æèòòºâîãî óêëàäó îäíàêîâî ëÿêຠ³ âîä³ÿ ìàðøðóòêè, ³ ðîáîòÿã-«òºðï³ë», ³ íàâ³òü ïðîêóðîð³â ç³ øëåéôîì íåñïðàâåäëèâî âèíåñåíèõ âèðîê³â. Îäíîãî äíÿ ìîæóòü ïðèéòè é ïî ì³ë³ö³îíåðà, ùî áîðîíèòü êîðóìïîâàíó ñèñòåìó, ³ ïî ñêðîìíîãî ³íæåíåðà, ùî ïîòðàïèâ ï³ä ¿¿ æ òàêè êîòîê âèïàäêîâî. Âèïàäêîâ³ñòü îçíà÷ຠ³ððàö³îíàëüí³ñòü, äîâ³ëüí³ñòü âèáîðó, âíàñë³äîê ÿêîãî çà ´ðàòàìè îïèíÿþòüñÿ ³ âîêçàëüíèé áîìæ, ³ â÷îðàøí³ ì³í³ñòðè.
ͳ, øàíñîíó äîâêîëà íàñ íå ìåíøàòèìå çàâäÿêè äîñÿãíóòîìó âæå ñüîãîäí³ äîáðîáóòó ÷è ïîâòîðþâàí³é ïîâñÿê÷àñ ìàíòð³ ïðî ºâðîïåéñüêèé âèá³ð. Æàíð êâ³òíóòèìå îòðóéíèìè ïàðîñòêàìè â êîëåêòèâíîìó íåñâ³äîìîìó íàö³¿, äîêè ìè íå ïåâí³ ó ñïðàâåäëèâîñò³ ñóä³â òà çàõèñò³ âñüîãî îðãàí³çìó âíóòð³øí³ìè îðãàíàìè. Âàæêèé ñïàäîê ñòðàõó ä³ñòàâñÿ íàì â³ä «íàéùàñëèâ³øî¿» ç ³ìïåð³é, ó êîòð³é êîæåí ì³ã îäí³º¿ íî÷³ ïðîêèíóòèñü ÿïîíñüêèì øïèãóíîì ³ ïîìàðøèðóâàòè íà Ñàíäàðìîõ ÷è ñòàòè äîâãîâ³÷íèì àðåøòàíòîì ÃÓËÀÃó. Òàêå æàõàº, ³ âîíî æ òàêè… âàáèòü: ùîäåííà çàòèøíà ðóòèíà ìîæå ïîðâàòèñÿ íà êëàïò³ é îãîëèòè ê³ñòÿê çîâñ³ì ³íøî¿ ðåàëüíîñò³. Òîìó ïîñïîëèò³ ïîñï³øàþòü íà âèñòàâêó ùå â÷îðà æèâèõ, à íèí³ ðîçïàíàõàíèõ äëÿ îãëÿäó ò³ë, òîìó «â³äïî÷èâàþòü» ó áàðàõ ³ æèâóòü ó ìàðøðóòêàõ, ñóïðîâîäæóâàí³ çàõðèïëèìè ï³ñíÿìè «ïðî ñïðàâæíº æèòòÿ».
̳øåëü Ôóêî ââàæàâ, ùî ñó÷àñí³ äåòåêòèâè ðîçâèíóëèñÿ ç ïîêàÿëüíèõ ïðîìîâ çàñóäæåíèõ äî ñòðàòè, â ÿêèõ ò³ ìàëè îïèñóâàòè ñâî¿ çëî÷èíè é âèçíàâàòè ñïðàâåäëèâ³ñòü ïîêàðàííÿ. Øàíñîí – öå òðàíñëüîâàíà â ðàä³îåô³ð³ ñòðàòà, íà êîòðó çá³ãàºòüñÿ ïîäèâèòèñÿ þðìà íåâïåâíåíèõ ó çàâòðàøíüîìó äí³. Äîêè òè ñàì íå â çàøìîðãó, òàê àçàðòíî-æàñêî é òàê áåçïå÷íî-çàõîïëèâî ñïîñòåð³ãàòè ïðèíèæåííÿ òà àãîí³þ ³íøîãî. Â’ÿçí³ íå ñëóõàþòü øàíñîíó. Íàì êðàùå òåæ íå ïðèõîäèòè íà ñòðàòó. Àëå ïðîáëåìà â³ä öüîãî íå çíèêíå.
Ñï³ëüíîòè, äàëüø³ â³ä ñåðåäíüîâ³÷íèõ æàõ³òü, óñï³øíî ñóáë³ìóþòü çàãðîçè ñâîãî íåñâ³äîìîãî, â³ääàþ÷èñü ÷èòàííþ ʳí´à ÷è ïåðåãëÿäîâ³ ÷åðãîâîãî ñèêâåëà «Ïàðàíîðìàëüíîãî». Âðåøò³, âîíè õî÷ íà äð³áêó â³ðÿòü, ùî áóäóòü óðÿòîâàí³ ÿê íå ñóïåðàãåíòîì 007, òî ³íøèìè «ëþäüìè â ÷îðíîìó». Ìàñîâà êóëüòóðà àçàðòíî åêñïëóàòóº ³ íåñâ³äîì³ æàõè, é ñâ³äîìå ïðàãíåííÿ ¿õ ïîçáóòèñÿ. Íàòîì³ñòü ó íàøèõ êðàÿõ íåìຠã³äíèõ â³ðè îáîðîíö³â, êð³ì ïîçè÷åíèõ «ìåíò³â» ÷è «ìîðñüêèõ äèÿâîë³â»: ñîö³óì ïîëèøåíèé ç³ ñâî¿ìè ñòðàõàìè ñàì íà ñàì. ² âñå ùå âåëüìè òîòàë³òàðíèé ó ñâî¿é ñâ³äîìîñò³.
Ôîðìè ïîï-³íäóñò𳿠ïîâ’ÿçàí³: îäí³ ðàä³îñòàíö³¿ õðèïëÿòü ïðî àíòèóòîï³þ, â ÿê³é ëþäñüêå æèòòÿ é äàë³ âàðòóº ì³çåð, äðóã³ – ïðîïîíóþòü óòîï³éíó íîñòàëüã³þ çà ðàäÿíñüêèì ÷àñîì, êîëè, ÿê íàñ ïåðåêîíóþòü, êðèì³íàëó, ñåêñó, íåñâ³äîìîãî íå ³ñíóâàëî. Íàì ïðèãàäóþòü «Áàéêàë» ³ «Äþøåñ» áåç ÃÌÎ, àëå ìîâ÷àòü ïðî ìàñîâ³ ïðîöåñè, â ïàì’ÿò³ ïðî ÿê³ é êîðåíèòüñÿ óñï³õ øàíñîíó. À ùå ðÿòóº ñì³õ: ºðêà, «Êîìåä³ Êëàá» òà çàäîðíîâè óñ³õ ìàñòåé ³ êàë³áð³â êëè÷óòü çàáóòè ïðî íåáåçïåêó, ðîç÷èíèòèñü ó äðóæíîìó ðåãîò³. Öå òàêîæ ñëóõàþòü, ÿêùî õòî íå ïîì³òèâ – ïîñò³éíå øîó øåïåëÿâèõ.
Ìè é äàë³ äóìàºìî, ùî ïðîáëåìà – â îêðåìèõ ï³ñåííèõ æàíðàõ, ÿê³ åêñïëóàòóþòü íàøå òâàðèííå? ͳ÷îãî îñîáèñòîãî – ÷èñòà êîìåðö³ÿ. Ïîïèò ³ ïðîïîçèö³ÿ. Øàíñîí – öå äçåðêàëî çàäíüîãî îãëÿäó, âñòàíîâëåíå â êîæí³é ìàðøðóòö³. Ó íüîìó â³äáèâàºòüñÿ çàíåïîêîºíå ÷è é óæå îòóï³ëå â î÷³êóâàíí³ çàâòðà îáëè÷÷ÿ ö³ëî¿ ñï³ëüíîòè. Äîêè ìè, ä³çíàþ÷èñü ïðî íîâèé çàêîí ïàðëàìåíòó, çâàæóâàòèìåìî, ÷èì öå íàì çàøêîäèòü, äîêè öèðêóëþâàòèìóòü äîâêîëà ÷óòêè òà ôàêòè ïðî íå÷èñò³ íà ðóêó ñóäè é ïåðåâåðòí³â ó ïîãîíàõ, øàíñîí çâó÷àòèìå. Öå íå ãåðî¿÷íèé åïîñ, ùî îáåðòຠ«áºñïðºäºëüùèê³â» íà îïðèøê³â, öå ãíèëèé íåðâ ñóñï³ëüñòâà, ÿêèé ðåçîíóº âñë³ä çà õâîðîáîþ âñüîãî îðãàí³çìó. ×è òðåáà òîä³ âêàçóâàòè, ùî êîð³ííÿ íåðâà ó ãëèáèí³ é ùî ë³êóâàòè îêðåìèé â³äðîñòîê áåçãëóçäî?