"Âèãàäàí³ õâîðîáè."
Âèãàäóþòüñÿ íîâ³ ñèíäðîìè, ôàêòîðè ðèçèêó ðîçö³íþþòüñÿ ÿê ïàòîëî㳿, â³êîâ³ çì³íè ââàæàþòüñÿ ñåðéîçíèìè ïîðóøåííÿìè, ùî âèìàãàþòü îáîâ'ÿçêîâîãî âæèâàííÿ òèõ ÷è ³íøèõ ïðåïàðàò³â - òàê ôàðìàêîëîã³÷íà ïðîìèñëîâ³ñòü ïåðåòâîðþº íàñ íà ïàö³ºíò³â, àáè çàáåçïå÷èòè ïîñò³éíå çðîñòàííÿ ðèíêó, ïîâ³äîìëÿº ³òàë³éñüêå âèäàííÿ "Panorama". Ç ïðèâîäó öüîãî ÿâèùà ïî÷èíàþòü áèòè íà ñïîëîõ ë³êàð³, â÷åí³ òà æóðíàë³ñòè. Òàê, ó êâ³òí³ ïëàíóºòüñÿ âèõ³ä êíèãè æóðíàë³ñòà-ìåäèêà Éîðãà Áëå÷à "Âèíàõ³äíèêè õâîðîá", à ê³ëüêà ì³ñÿö³â òîìó áóëî îïóáë³êîâàíî êíèæêó Ðåÿ Ìîéí³õåíà òà Àëåíà Êàññåëçà "˳êè, ùî ñïðè÷èíÿþòü íåäóãè".
Ïðè÷èíà öüîãî ÿâèùà ñòàðà, ÿê ñâ³ò: ãðîø³.  îäí³é ç³ ñâî¿õ ïóáë³êàö³é Áëå÷ ïèñàâ: "Àáè ïîñò³éíî ï³äòðèìóâàòè çðîñòàííÿ ïðèáóòê³â, ùî òðèâຠâïðîäîâæ îñòàíí³õ ðîê³â, ³íäóñòð³ÿ çäîðîâ'ÿ ïîâèííà äåäàë³ ÷àñò³øå ïðèïèñóâàòè ë³êè çäîðîâèì ëþäÿì". Äî ñëîâà, êåð³âíèê îäí³º¿ ç ôàðìàöåâòè÷íèõ êîìïàí³é ÿêîñü âèñëîâèâ ö³êàâó äóìêó: "ßêùî ï³äñóìóâàòè âñ³ äàí³, òî êîæåí ç íàñ ïîâèíåí ìàòè â ñåðåäíüîìó ïî äâàäöÿòü õâîðîá". Ùî æ, ôàðì³íäóñòð³ÿ - öå ì³ëüÿðäí³ íàäïðèáóòêè... ²íøèé äèðåêòîð ñâ³òîâîãî ôàðìàöåâòè÷íîãî ã³ãàíòà òðèäöÿòü ðîê³â òîìó, éäó÷è íà ïåíñ³þ, â³äâåðòî øêîäóâàâ, ùî ìîæå ïðîäàâàòè ë³êè ò³ëüêè íåäóæèì, ³ ìð³ÿâ ïðî ðèíîê, äå á óñ³ áóëè ê볺íòàìè éîãî êîìïàí³¿.
Ìåõàí³çìè, ÿê³ âèêîðèñòîâóþòü êîìïàí³¿, òà ìàñøòàáè ¿õíüî¿ ä³ÿëüíîñò³ ïðîñòî âðàæàþòü. "Ìîíîïîë³çîâàíî ïåðåâàæíó ÷àñòêó ìåäèöèíè, â³ä êë³í³÷íèõ äîñë³äæåíü ïðåïàðàò³â äî íàóêîâèõ æóðíàë³â, ìåäè÷íèõ êîíãðåñ³â, ïðîñâ³òíèöüêèõ êàìïàí³é òà ïðÿìî¿ é ïðèõîâàíî¿ ðåêëàìè", - ââàæຠͳêîëà Ìàãð³í³, äèðåêòîð ³òàë³éñüêîãî Öåíòðó îö³íêè åôåêòèâíîñò³ ìåäè÷íî¿ äîïîìîãè. Ìàðêåòèíãîâ³ ñòðàòå㳿 ôàðìàöåâòè÷íî¿ ïðîìèñëîâîñò³ º íàäçâè÷àéíî åôåêòèâíèìè, äîáðå â³äïðàöüîâàí³ é ìåòîäè "ñòâîðåííÿ" íîâèõ õâîðîá. "Âàì áóâຠñóìíî, âè âòðàòèëè ö³êàâ³ñòü äî òîãî, ùî âàñ îòî÷óº, âàæêî ñêîíöåíòðóâàòèñÿ ÷è çàñíóòè? ßêùî òàê³ ñèìïòîìè ç'ÿâëÿþòüñÿ ó âàñ ùîäíÿ ïðîòÿãîì äâîõ òèæí³â, öå ìîæå âêàçóâàòè íà äåïðåñ³þ", - â³ðòóàëüíî "ä³àãíîñòóþòü" íà ñàéò³, ùî ðåêëàìóº àíòèäåïðåñàíò.  íèçö³ êðà¿í ó 90-ò³ ðîêè XX ñòîë³òòÿ îáñÿã ïðîäàæó òàêèõ ïðåïàðàò³â çá³ëüøèâñÿ âòðè÷³, õî÷à ïîçèòèâíèé åôåêò â³ä íèõ âèÿâèâñÿ çíà÷íî ñêðîìí³øèì, àí³æ îá³öÿëîñÿ â ðåêëàì³... Âëàñíå, çá³ëüøóâàòè îáñÿãè ïðîäàæó äîïîìàãຠé íåâìèðóùà ëþäñüêà íàä³ÿ íà ÷óäîä³éíå çö³ëåííÿ: ðîêàìè ïàëèâ, íåïðàâèëüíî õàð÷óâàâñÿ, íå çàéìàâñÿ ñïîðòîì, íåâ÷àñíî ëÿãàâ ñïàòè, à òóò ïðîêîâòíóâ ÷óäî-ï³ãóëêó - é íàçàâòðà çíîâó ìîëîäèé ³ çäîðîâèé!.. ßê îá³öÿº îäíà ç ðåêëàì, ç'¿â - ³ ïîðÿäîê...
Ôàðìàöåâòè÷íà ïðîìèñëîâ³ñòü º ïîñò³éíèì ñïîíñîðîì òèõ ÷è òèõ äîñë³äæåíü, ðåçóëüòàòàìè ÿêèõ ñòàþòü ÷àñòî äîñèòü ñóïåðå÷ëèâ³ äàí³ ïðî ñòàí ëþäñüêîãî çäîðîâ'ÿ. Âèõîäèòü, ùî ôàõ³âö³â, ÿê³ ïðîâîäÿòü òàê³ äîñë³äæåííÿ, ï³äêóïëÿþòü? "×àñòî âîíè âèêîíóþòü çàìîâëåííÿ é ââàæàþòü ñåáå íåçàëåæíèìè. Äåÿê³ ñïðàâä³ º òàêèìè. ²íø³ æ ïðîñòî íå ðîçóì³þòü, ùî ñòàþòü ìèìîâ³ëüíèìè ïðîâ³äíèêàìè ðåêëàìè, - ââàæຠÌàðêî Áîáá³î, êàðä³îëîã êë³í³êè Molinette â Òóðèí³, êîòðèé îäíèì ³ç ïåðøèõ ïîðóøèâ òåìó êîíôë³êòó ³íòåðåñ³â ìåäèöèíè. - Ñêàæ³ìî, äëÿ íàóêîâèõ êîíãðåñ³â ôàðìàêîëîã³÷í³ êîìïàí³¿ ï³äáèðàþòü òåìè òà ïëàòíèõ äîïîâ³äà÷³â. Ìåäèêè, ùî áåðóòü ó÷àñòü â òàêèõ ñèìïîç³óìàõ, ÷àñòî äóìàþòü, ùî îäåðæóþòü íàóêîâó ³íôîðìàö³þ, ï³äãîòîâëåíó ôàõ³âöÿìè. Íàñïðàâä³ æ ö³ äàí³ îáóìîâëåí³ åêîíîì³÷íèìè ³íòåðåñàìè". Òàê³ ìàðêåòèíãîâ³ ñòðàòå㳿 ñïðàâëÿþòü âðàæåííÿ íàñàìïåðåä òîìó, ùî éäåòüñÿ ïðî çäîðîâ'ÿ ëþäèíè. " óñüîìó æ ³íøîìó, - çàçíà÷ຠîäèí ç êîëèøí³õ íàóêîâèõ êîíñóëüòàíò³â ôàðìàöåâòè÷íî¿ êîìïàí³¿, - ë³êè - ÿê ïèð³æîê. Äî íèõ çàñòîñîâóþòüñÿ òàê³ æ ìàðêåòèíãîâ³ ï³äõîäè, ÿê ³ äî òîâàð³â øèðîêîãî âæèòêó".
Òèñÿ÷³ ðîê³â òîìó óïïîêðàò êàçàâ: "Äëÿ õâîðîãî ÷èì ìåíøå ë³ê³â, òèì êðàùå". À äëÿ çäîðîâîãî - é ïîãîò³â.
(Çà ìàòåð³àëàìè çàðóá³æíèõ âèäàíü.)
//Óðÿäîâèé êóð'ºð. - 8 êâ³òíÿ 2006 ð. ñ.12.
Êîìåíòàð äî ñòàòò³.
Öÿ êîðîòêà ñòàòòÿ â "Óðÿäîâîìó êóð`ºð³" íå âèïàäêîâî ïðèâåðíóëà ìîþ óâàãó. Òðàäèö³éíî ââàæàºòüñÿ, ùî ôàðìàöåâòè÷íà ïðîìèñëîâ³ñòü ìຠîäíó áëàãîðîäíó ìåòó - âèïóñêàòè êðàù³ ë³êè, ùîá õâîð³ îäóæóâàëè ³ á³ëüøå íå õâîð³ëè, ë³êóâàëèñÿ ïðåïàðàòàìè ç íàéìåíøîþ ê³ëüê³ñòþ ïîá³÷íèõ åôåêò³â ³, áåçóìîâíî, âèïóñêàòè ëèøå åôåêòèâí³ ìåäèêàìåíòè. Íå òðåáà áóòè íà¿âíèì. Ôàðìàöåâòè÷íèé á³çíåñ í³÷èì íå â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä ³íøèõ éîãî âèä³â: âèïóñòèòè òîâàð ðàí³øå êîíêóðåíòà, ïðîäàòè éîãî ÿêíàéäîðîæ÷å, âèòðàòèâøè íà âèðîáíèöòâî ïîìåíøå êîøò³â. Æîäíà ôàðìô³ðìà íå ïðàöþº ñîá³ íà çáèòîê. ßêèì åôåêòèâíèì íå áóâ áè ïðåïàðàò, â³í íå áóäå âèðîáëÿòèñÿ, ÿêùî ô³ðì³ öå íåâèã³äíî. Ñêàæó á³ëüøå: ïîíàä 50% ïðåïàðàò³â íà ôàðìàöåâòè÷íîìó ðèíêó - íå ïîòð³áí³ âçàãàë³! Âîíè âèïóñêàþòüñÿ ëèøå òîìó, ùî äîñ³ ìàþòü íåïîãàíèé ïîïèò, à, îòæå, ïðèíîñÿòü ïðèáóòîê.
Íàïðèêëàä, â ͳìå÷÷èí³ çàñòîñóâàííÿ â ìåäè÷í³é ïðàêòèö³ ïðåïàðàò³â, ùî ì³ñòÿòü ìåòàì³çîë íàòð³þ, çàáîðîíåíå çàêîíîäàâñòâîì. Àëå â ò³é ñàì³é ͳìå÷÷èí³ âèïóñêàþòüñÿ ë³êàðñüê³ çàñîáè ç ìåòàì³çîëîì! Ïèòàííÿ: äëÿ ÷îãî âîíè âèïóñêàþòüñÿ? ³äïîâ³äü: íà åêñïîðò â ò³ êðà¿íè, äå íåäîñêîíàëå çàêîíîäàâñòâî â ãàëóç³ îõîðîíè çàêîíó äîñ³ äîçâîëÿº ¿õ âèêîðèñòàííÿ (Óêðà¿íà - â ¿õ ÷èñë³). ß âïåâíåíèé, âè çíàºòå öåé ïðåïàðàò: Àíàëüã³í, Áàðàëã³í, Ñïàçãàí, Äèï³ðîí, Ðîíàëüãèí, Algocalmin, Algopyrin, Analgetin, Dipyrone, Metamizol, Metapyrin, Methylmelubrin, Minalgin, Neomelubrin, Noramidopyrinmethansulfonat-natrium, Novaldin, Novalgin, Novamidazophen, Novaminosulfon, Novapyrin, Pantalgan, Pyralgin, Pyretin, Pyridone, Pyrisan, Ronalgin, Sulpyrin, Toralgin, Totalgine, Vetalgin - âñ³ âîíè ìàþòü ó ñâîºìó ñêëàä³ ìåòàì³çîë íàòð³þ!
Ñóá`ºêòèâí³ñòü ³íôîðìàö³¿ ïðî ìåäèêàìåíòè â³ä ôàðìàöåâòè÷íèõ ô³ðì íå âèêëèêຠó ìåíå í³ÿêîãî ñóìí³âó. Ïðèãàäóþ âèïàäîê ç ÷àñ³â, êîëè ÿ áóâ íà ³íòåðíàòóð³ â îäí³é ç ë³êàðåíü Êèºâà. Îäíà äóæå â³äîìà ºâðîïåéñüêà ô³ðìà íàäàëà äëÿ äîñë³äæåííÿ êàðä³îëîã³÷íîìó â³ää³ëåííþ ê³ëüêà óïàêîâîê ñâîãî ïðåïàðàòó (ÿêèé ïîêàçàíèé ïðè àðòåð³àëüíèõ ã³ïåðòåíç³ÿõ, ñåðöåâ³é íåäîñòàòíîñò³ òîùî) ³ ïðèëàä äëÿ äîáîâîãî ìîí³òîðóâàííÿ àðòåð³àëüíîãî òèñêó (â³í "â³øàºòüñÿ" íà ïàö³ºíòà, ÿê àóä³îïëåºð, ³ àâòîìàòè÷íî çàïèñóº ïîêàçíèêè àðòåð³àëüíîãî òèñêó ïðîòÿãîì ïåâíîãî ÷àñó - äî ê³ëüêîõ ä³á). À â ðåçóëüòàò³ öüîãî äîñë³äæåííÿ îäèí ë³êàð â³ää³ëåííÿ ìàâ íàïèñàòè â ìåäè÷íèé æóðíàë ñòàòòþ ïðî ìåäèêàìåò ö³º¿ ô³ðìè-ñïîíñîðà. ßêùî ñòàòòÿ áóäå "ïðàâèëüíîþ", òî ïðèëàä äëÿ ìîí³òîðóâàííÿ àðòåð³àëüíîãî òèñêó (äîñèòü íåäåøåâèé) ô³ðìà äàðóº â³ää³ëåííþ. "Ïðàâèëüíà" ñòàòòÿ áóëà íàïèñàíà ³ îïóáë³êîâàíà.
×è çàö³êàâëåí³ ôàðìàöåâòè÷í³ êîìïàí³¿ â òîìó, àáè ïàö³ºíòè îäóæóâàëè âíàñë³äîê ïðèéîìó ¿õ ìåäèêàìåíò³â? Ïèòàííÿ ö³êàâå ³ íåîäíîçíà÷íå. ²ñíóº ö³ëèé ðÿä õâîðîá, ç ÿêèìè îðãàí³çì ëþäèíè âïîðàºòüñÿ ñàìîñò³éíî ³ áåç ìåäèêàìåíò³â ("ë³êîâàíèé íåæèòü òðèâຠñ³ì ä³á, à íåë³êîâàíèé - ö³ëèé òèæäåíü"). Ôàðì³íäóñòð³ÿ ñõèëüíà ïðèïèñóâàòè îäóæàííÿ ñâî¿ì âèðîáàì. Àëå º áàãàòî õðîí³÷íèõ õâîðîá, ÿê³ ïåðåá³ãàþòü ðîêàìè ³ ÷àñòî ³õ ïåðåá³ã íå ìîæíà ïåðåäáà÷èòè. Òàê³ ïàö³ºíòè - "³äåàëüí³ ê볺íòè" ôàðìàöåâòè÷íèõ á³çíåñìåí³â. Óÿâ³òü: ëþäèíà ðîêàìè (÷àñòî - ïîæèòòºâî) çìóøåíà ïðèéìàòè ïðåïàðàò äëÿ ï³äòðèìàííÿ çäîðîâ`ÿ, ñïîâ³ëüíåííÿ ïðîãðåñóâàííÿ õâîðîáè àáî óíèêíåííÿ óñêëàäíåíü õâîðîáè. Ïàö³ºíò çìóøåíèé ïëàòèòè çà ë³êè, ïðè÷îìó ÷àñòî - çà çíà÷íî çàâèùåíîþ (ðàí³øå ñêàçàëè á - ñïåêóëÿòèâíîþ) ö³íîþ. Éîìó í³êóäè ïîä³òèñÿ - àäæå â³í íå ñïåö³àë³ñò, íå çíàº, ùî ³ñíóþòü àíàëîã³÷í³ ë³êè ³íøîãî âèðîáíèêà, ÿê³ äåøåâøå íà 10-30% (ïðî â³äïîâ³äí³ñòü ÿêîñò³ ìåäèêàìåíò³â ð³çíèõ ô³ðì - äåùî íèæ÷å).
Âñ³ ìè çâèêëè â³ðèòè íàïèñàíîìó íà åòèêåòö³ àáî íà êîðîáö³ ç ë³êàðñüêèì çàñîáîì. Ùå á ïàê: ìè äîâ³ðÿºìî ôàðìàöåâòè÷í³é ô³ðì³ âëàñíå çäîðîâ`ÿ! ² ÿêùî íà êîðîáö³ íàïèñàíî "êîæíà òàáëåòêà ì³ñòèòü àìëîäèï³íó 10 ìã" - çíà÷èòü òàê âîíî ³ º. Íà æàëü, íå çîâñ³ì òàê. Ðîçõîäæåííÿ â ìàñ³ ä³þ÷î¿ ðå÷îâèíè â îäí³é äîç³ ó ð³çíèõ âèðîáíèê³â ìîæóòü áóòè äî 30%! Òîìó ÿêùî Âè áà÷èòå: "10 ìã", òî ðåàëüíèé âì³ñò ìîæå áóòè ³ 8 ìã (÷àñò³øå), ³ 11 ìã (çíà÷íî ð³äøå). Íàéá³ëüøå "ãð³øàòü" íåâ³äïîâ³äí³ñòþ çàÿâëåíèõ äîç âèðîáíèêè ìàëîçâèíåíèõ êðà¿í, çîêðåìà À糿, Àôðèêè, ϳâäåííî¿ Àìåðèêè. Àëå öå íå çíà÷èòü, ùî ïðåïàðàò, âèïóùåíèé â ªâðîï³ ÷è ÑØÀ - íà 100% ÿê³ñíèé. ×àñòî ï³ä òîðãîâåëüíîþ ìàðêîþ â³äîìî¿ ºâðîïåéñüêî¿ ÷è àìåðèêàíñüêî¿ ô³ðìè ç "áåçäîãàííîþ ðåïóòàö³ºþ" âèïóñêàþòüñÿ çàñîáè, âèðîáëåí³ â ²í䳿, à âæå ðîçôàñîâàí³ - â ªâðîï³ ÷è Øòàòàõ. Ñåêðåò ïðîñòèé: â ²í䳿 íàáàãàòî äåøåâøà ðîáî÷à ñèëà, òà é øê³äëèâ³ õ³ì³÷í³ âèðîáíèöòâà êðàùå ðîçòàøîâóâàòè "ïîäàë³ â³ä ñåáå, õîðîøèõ". À ùå áóâàº, ùî òðîõè ì³íÿþòü ôîðìóëó ïðåïàðàòó (ñêàæ³ìî, çàì³ñòü äîðîãîãî àìëîäèï³íó áåñèëàòó çàñòîñîâóþòü ó âèðîáíèöòâ³ àìëîäèï³íó ìàëåàò). ² äîáðîñîâ³ñíî ïèøóòü: àìëîäèï³íó 10 ìã. Àëå æ öå íå òîé àìëîäèï³í! Àìëîäèï³íó ìàëåàò ã³ðøå çáåð³ãàºòüñÿ (ìåíø ñò³éêèé), ã³ðøå ðîç÷èíÿºòüñÿ (íå äî ê³íöÿ âñìîêòóºòüñÿ) - îòæå, ìåíø åôåêòèâíèé!
À âæå íàñê³ëüêè íàâ`ÿçëèâîþ ìîæå áóòè ðåêëàìà çíàþòü âñ³ ç âëàñíîãî äîñâ³äó. ×îãî ëèøå âàðòà ðåêëàìà "çàñîá³â â³ä ïðîñòóäè òà ãðèïó"! Âèÿâëÿºòüñÿ, âñ³ëÿê³ çàñîáè (òèïó Êîëäðåêñ, Êîëäôëþ, Åôôåêò, Êîëäàêò, Êîëä³ òîùî) ë³êóþòü ãðèï òà Ãв! Ñóö³ëüíà áðåõíÿ! Íå ë³êóþòü âîíè, à ëèøå óñóâàþòü ñèìïòîìè! À çáóäíèêè ïðîäîâæóþòü ðîçìíîæóâàòèñÿ áåçïåðåøêîäíî, àäæå âèùåçãàäàí³ (³ íå çãàäàí³) ïðåïàðàòè - ëèøå ñèìïòîìàòè÷íî¿ ä³¿, òîáòî çìåíøóþòü ñèìïòîìè õâîðîáè, àëå íå óñóâàþòü ¿¿ ³ íå ë³êóþòü. Õâîðèé, ïî÷óâàþ÷èñü êðàùå, ââàæàº, ùî îäóæóº, ïðîäîâæóº àêòèâíå æèòòÿ, êîíòàêòóº ç ³íøèìè ëþäüìè (íàðàæàþ÷è ¿õ íà íåáåçïåêó çàðàçèòèñÿ), à òàêîæ íå äຠîðãàí³çìó ìîá³ë³çóâàòèñÿ íà áîðîòüáó ç ³íôåêö³ºþ. ßê íàñë³äîê - ç`ÿâëÿþòüñÿ íîâ³ õâîð³ (òåæ çìóøåí³ êóïëÿòè ë³êè), ï³äâèùóºòüñÿ ðèçèê óñêëàäíåíü â³ä íåãðàìîòíî ë³êîâàíî¿ Ãв ÷è ãðèïó. ²ñòîð³ÿ ïîâòîðþºòüñÿ. Òîìó ùå ðàç ïîïåðåäæàþ: â³äñóòí³ñòü ñèìïòîì³â íå îçíà÷ຠâ³äñóòíîñò³ õâîðîáè.
 2004 ðîö³ ó âèäàâíèöòâ³ "Êíÿãèíÿ Îëüãà" (Êè¿â) âèéøëà äðóêîì êíèæêà ôðàíöóçüêîãî ë³êàðÿ Ëó¿ Áðîóåðà "Ìàôèÿ ôàðìàöåâòè÷åñêàÿ è ïðîäîâîëüñòâåííàÿ".  Óêðà¿í³ âîíà ìàéæå íåâ³äîìà, àäæå íå áóëî ¿¿ øèðîêî¿ ðåêëàìè. ² íå äèâíî: âîíà âèêðèâຠìàëî íå çëî÷èííó ä³ÿëüí³ñòü äåÿêèõ ôàðìàöåâòè÷íèõ ô³ðì Ôðàíö³¿ çà ìîâ÷àçíî¿ çãîäè ôóíêö³îíåð³â â³ä ìåäèöèíè (ÿêùî Âè äóìàºòå, ùî íàñ öå íå ñòîñóºòüñÿ, òî ãëèáîêî ïîìèëÿºòåñÿ). ßêùî Âàì ö³êàâî ¿¿ ïðî÷èòàòè - çâåðòàéòåñÿ ó âèäàâíèöòâî.
Ïðîäîâæóâàòè öþ òåìó ìîæíà äàë³, àëå ó ìåíå áóëà îäíà ìåòà: çìóñèòè Âàñ çàäóìàòèñÿ íàä ñïîñîáîì æèòòÿ, íå äîâîäèòè ñåáå äî ìåæ³, êîëè áåç ìåäèêàìåíò³â âæå íå îá³éòèñÿ. ˳êè - öå ñàìå òîé âèïàäîê, êîëè ÷èì ìåíøå, òèì êðàùå.
©Çàãëÿäà Î.Ì., 2006.