Ìàëî õòî çíàº, àëå ñüîãîäí³ â³äçíà÷àºòüñÿ ð³÷íèöÿ êëþ÷îâî¿ ïî䳿 â ºâðîïåéñüê³é ³ñòî𳿠ñòâîðåííÿ êîìï'þòåðà. سñòäåñÿò ðîê³â òîìó, 25 ãðóäíÿ 1951 ðîêó, ñàìå â óêðà¿íñüê³é ñòîëèö³ - ì³ñò³ Êèºâ³, Àêàäåì³ÿ íàóê ÑÐÑÐ, íàðåøò³, îô³ö³éíî âèçíàëà ÌÅËÌ - íîâàòîðñüêèé ïðîåêò Ñåðã³ÿ Ëåáåäºâà. ÌÅËÌ, ñêîðî÷åííÿ â³ä "Ìàëà Åëåêòðîííà ˳÷èëüíà Ìàøèíà" (íàé÷àñò³øå íàâ³òü â óêðà¿íîìîâíèõ äæåðåëàõ ïîçíà÷àºòüñÿ ÿê ÌÅÑÌ, â³ä ðîñ. ÌÝÑÌ — Ìàëàÿ ýëåêòðîííàÿ ñ÷¸òíàÿ ìàøèíà) , âèçíàíà ñâ³òîâèì íàóêîâèì òîâàðèñòâîì ïåðøîþ, ïîâí³ñòþ åëåêòðîííîþ îá÷èñëþâàëüíîþ ìàøèíîþ â Ðàäÿíñüêîìó Ñîþç³, òà é âçàãàë³ â êîíòèíåíòàëüí³é ªâðîï³.
Íåùîäàâíî ìè ìàëè ÷åñòü îòðèìàòè ç ïåðøèõ âóñò ðîçïîâ³äü ïðî äîñÿãíåííÿ Ëåáåäºâà â³ä êèÿíèíà Áîðèñà Ìàëèíîâñüêîãî, ÿêèé ïðàöþâàâ íàä ÌÅËÌ ³ íàðàç³ º ïðîâ³äíèì åêñïåðòîì îá÷èñëþâàëüíî¿ òåõí³êè ðàäÿíñüêèõ ÷àñ³â.
Ñåðã³é Ëåáåäºâ äóìàâ ïðî ñòâîðåííÿ îá÷èñëþâàëüíî¿ òåõí³êè ùå ó 1930-õ ðîêàõ, äîïîêè éîãî ïðàöþ íå áóëî ïåðåðâàíî Äðóãîþ ñâ³òîâîþ â³éíîþ. Ó 1946 ðîö³ éîãî áóëî ïðèçíà÷åíî äèðåêòîðîì ²íñòèòóòó Åëåêòðîòåõí³êè â ì. Êèºâ³. Íåçàáàðîì ï³ñëÿ öüîãî íà Çàõîä³ ïî÷àëè öèðêóëþâàòè ðîçïîâ³ä³ ïðî “åëåêòðîíí³ ì³çêè”, ³ òóò â ïîâíîìó îáñÿç³ ïðîÿâèâñÿ ³íòåðåñ Ñåðã³ÿ Îëåêñ³éîâè÷à äî îá÷èñëþâàëüíî¿ òåõí³êè.
Ñïî÷àòêó êåð³âíèöòâî Ëåáåäºâà áóëî íàëàøòîâàíå ñêåïòè÷íî, à äåÿê³ â éîãî êîìàíä³ ââàæàëè, ùî ðîáîòà íàä "êàëüêóëÿòîðîì", ÿê âîíè óÿâëÿëè êîìï'þòåð, áóëî êðîêîì íàçàä ó ïîð³âíÿíí³ ç äîñë³æäåííÿì åëåêòðèêè òà êîñìîñó. Ëåáåäºâ ïðîäîâæóâàâ ïðàöþâàòè, íåçâàæàþ÷è í³ íà ùî, ³ â ê³íöåâîìó ðàõóíêó çíàéøîâ ô³íàíñóâàííÿ ç â³ää³ëó ðàêåòíî¿ òåõí³êè òà ì³ñöå äëÿ ïðàö³ â ïîêèíóò³é áóä³âë³ êîëèøíüîãî ìîíàñòèðÿ â Ôåîôàí³¿, íà îêîëèö³ Êèºâà.
Ðîáîòà íàä ÌÅËÌ îòðèìàëà ïîøòîâõ íàïðèê³íö³ 1948 ðîêó ³, âðàõîâóþ÷è âñ³ ïåðåøêîäè, òåìïè ïðîãðåñó áóëè çíà÷íèìè. Óêðà¿íà ùå íàìàãàëàñÿ îãîâòàòèñÿ â³ä ñïóñòîøåííÿ ï³ñëÿ îêóïàö³¿ ï³ä ÷àñ Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿ â³éíè, ³ áàãàòî áóä³âåëü Êèºâà ïåðåáóâàëî ó ðó¿íàõ. Ìîíàñòèð ó Ôåîôàí³¿ áóâ ñåðåä áóäèíê³â, ÿê³ áóëî çðóéíîâàíî ï³ä ÷àñ â³éíè, òîìó â÷åí³, ÿê³ ïðàöþâàëè íàä ÌÅËÌ, ïîâèíí³ áóëè ïîáóäóâàòè ñâî¿ ðîáî÷³ ì³ñöÿ ç íóëÿ - ëàáîðàòîð³þ, ìåòàëîîáðîáíó ìàéñòåðíþ, íàâ³òü åëåêòðîñòàíö³þ, ÿêà çàáåçïå÷óâàòèìå åëåêòðîåíåð㳺þ. Õî÷à â êîìàíä³ áóëî ëèøå áëèçüêî 20 îñ³á - âîíè áóëè íàäçâè÷àéíî â³ääàíèìè, ïðàöþâàëè ïîçì³ííî 24 ãîäèíè íà äîáó, ³ áàãàòî õòî æèâ ó ê³ìíàòàõ íàä ëàáîðàòîð³ºþ.
Ïåðøó ïðîãðàìó íà ÌÅËÌ áóëî çàïóùåíî 6 ëèñòîïàäà 1950 ðîêó, ³ âæå ó 1951 ðîö³ ìàøèíà ïî÷àëà ïðàöþâàòè ó ïîâíîìó ðîáî÷îìó ðåæèì³. Ó 1952 ð. ÌÅËÌ áóëî âèêîðèñòàíî äëÿ íàäñåêðåòíèõ ðîçðàõóíê³â, ïîâ'ÿçàíèõ ç ðàêåòîáóäóâàííÿì òà ñòâîðåííÿì ÿäåðíî¿ áîìáè. Ìàøèíó ïðîäîâæóâàëè âèêîðèñòîâóâàòè â äîñë³äæåííÿõ ²íñòèòóòó äî 1957 ðîêó. Äî òîãî ÷àñó Ëåáåäºâ âæå ïåðå¿õàâ äî Ìîñêâè, ùîá êåðóâàòè áóä³âíèöòâîì ðàäÿíñüêèõ ñóïåðêîìï'þòåð³â íîâîãî ïîêîë³ííÿ. Çàâäÿêè ñòâîðåííþ ïåðøîãî êîìï’þòåðà â³í ïîñ³â ñâîº ì³ñöå ñåðåä êîìï’þòåðíèõ ãåí³¿â ªâðîïè. Ùî æ äî ÌÅËÌ, íà íå¿ ÷åêàëà á³ëüø ïðîçà¿÷íà äîëÿ - ¿¿ ðîç³áðàëè íà ÷àñòèíè ³ â³ääàëè äëÿ ïðîâåäåííÿ íàóêîâèõ ëàáîðàòîðíèõ ðîá³ò äëÿ ñòóäåíò³â Ïîë³òåõí³÷íîãî ³íñòèòóòó â Êèºâ³.
Ìàðèíà Òàðàñîâà, ìåíåäæåð ç³ çâ’ÿçê³â ç ãðîìàäñüê³ñòþ Google Óêðà¿íà
Oô³ö³éíèé Áëî´ - Google Óêðà¿íà: Ñâÿòêóºìî 60-òó ð³÷íèöþ çàïóñêó ïåðøîãî â ÑÐÑÐ ³ êîíòèíåíòàëüí³é ªâðîï³ êîìï’þòåðà, ñòâîðåíîãî â Êèºâ³